De 5 frustraties van teamwork
Patrick Lencioni (Business Contact, 11e druk 2011)

Dit ongewone boekje is me aangeraden door Ale: ‘alsof deze schrijver bij onze HEArT's aanwezig is geweest'. Ale refereert hiermee naar de ‘witte' teambenadering, waarin we vooraf niet weten wat er gaat gebeuren. Waarin effectiviteit en affectiviteit gekoppeld worden en waarin we ‘dicht op de alledaagse werkelijkheid' blijven zitten. Daar pleit deze schrijver ook voor. En hij houdt een vurig pleidooi voor "ga het met elkaar aan. De kost gaat voor de baat, maar het gaat zeer zeker lonen. " Dat pleidooi herkende Ale (www.aleriedstra.nl) en het groot goed is in een andere vorm wat hij ook herkende in ‘gedoe komt er toch', een wat eerdere publicatie van Swieringa en Jansen.

De vijf frustraties waar Lencioni het over heeft zijn:

• Gebrek aan vertrouwen
• Vermijden van conflicten
• Te weinig betrokkenheid, met name op elkaar
• Te weinig nemen van brede verantwoordelijkheid
• Te weinig aandacht voor resultaten 

Op zich geen schokkende, vernieuwende vaststellingen. Maar het is geschreven in verhaalvorm, alsof het een ‘real-live-soap' van een bestaand directieteam betreft. De onderzoeksvraag van de fictieve vrouwelijke CEO is gelijkluidend aan die van Jim Collins (‘good to great'): hoe kan het toch, dat wij steeds minder presteren dan onze branchegenoten, terwijl we betere mogelijkheden hebben?
De beslommeringen (vallen en opstaan) van dit team worden aardig beschreven. Niet heel goed. Hier is geen meester auteur aan het werk. Maar het is wel heel herkenbaar. Het is zeker geschreven door iemand met kennis van samen*zaken..... Illustratief!!

Zaken die Ale en ik zeker herkennen, als we een HEArT-scan doen. Dat is een tweedaagse om een team ‘al werkend' te laten zien waar een team staat bij de integratie van Effectiviteit, Affectiviteit en reflectie. Deze werkwijze hebben we nu 97 keer uitgevoerd bij bedrijven als Unilever, Shell en KPN. Tevredenheid leidde tot ‘preferred suppliership'. Maar we werken zeer zeker niet exclusief voor grote bedrijven. We willen overal HEArT-scans verzorgen, waar een teamontwikkeling gewenst is. Dit boekje lezen is een uitstekende opwarmer.

Adriaan, juli 2011

‘fatale en vitale spiralen in de zorg'
16 zorgeigen oplossingen
Jaap van der Mei, Utrecht 2010 (isbn 978-90-815309-1-0)

Mijn geheugen werkt ‘anders'. David Wijnveldt noemt dat een ‘spotless mind'. Nadat ik de film ‘the eternal sunshine of the spotless mind'een keer of vijf gezien had, begon het te dagen. Meer doet het niet dan dagen...Ik heb een bijzondere wiskundige formule bedacht: E=E. Essentie = Eenvoudig. Dit boekje voldoet helemaal aan deze formule.Eén keer lezen en dan moeiteloos samen te vatten. Eerst een illustratie, dan een samenvatting:

Gisteren (12-07-2011) stond op de voorpagina van de Stentor, hét plaatselijke dagblad, een bericht dat mij schokte: De Michaelshoeve in Brummen gaat sluiten. Er zijn nog twee inspraakorganen die ‘JA' moeten zeggen. Maar er is een onaanvaardbaar financieel tekort. Een tekort in het geheel, waarvan de Michaelshoeve deel van uit maakt. De Michaelshoeve was sinds jaar en dag een inspirerende antroposofische pedagogische instelling voor kinderen met een licht mentale handicap. De Michaelshoeve. Is in een FATALE NEERWAARTSE SPIRAAL terecht gekomen. Waarschijnlijk al langer. Het was een pareltje.

Jaap van de Mei gebruikt ‘pareltjes', om duidelijk te maken hoe organisaties vanuit een fatale spiraal terecht kunnen komen in een vitale spiraal, waarin kwaliteit voor de patiënt, voor de medewerker en een gezonde bedrijfsvoering samen gaan. Hij verklaart fatale spiralen door een verkeerde koers van de meeste instellingen in de (somatische en geestelijke) gezondheidszorg. Ze zijn, onder druk van ‘marktwerking' methoden, technieken en denkwijzen vanuit het bedrijfsleven gaan gebruiken. En die zijn vaak niet passend in de zorg. Want daar bestaat ‘standaard' bijna niet. En dus zijn er zorg-eigen oplossingen nodig voor de toenemende druk. Die druk zal door een terugtredende overheid en door vergrijzing alléén maar toe nemen. Maar gezondheidszorg is een andere tak van sport dan het werken in de context van een bedrijf.
Los van de economisch gezonde bedrijfsvoering is het van vitaal belang dat werkgevers in de zorg een goede marktpositie hebben. Dat krijgen ze, volgens van der Mei, door het accent onverbiddelijk te leggen op het primaire proces, de zorghandeling. Door de werknemers vertrouwen in hun kunnen en regelruimte te geven, komt de vitaliteit terug. Door de werknemers ook nog te steunen in de loyaliteit naar de patiënt (maximale zorg) en naar de instelling (het moet blijven kunnen, bewustzijn over economische realiteit), word de instelling een aantrekkelijke werkgever, waar met hart en ziel gewerkt wordt.
Overigens wijst van der Mei bepaalde technieken uit de Tayloriaanse bedrijfsvoering niet categorisch af. In handen van de professionals in de zorg, kunnen ze van grote waarde zijn. Maar niet vanuit controle, vanuit innovatie en behoefte aan verbetering.

Reflecties:

(1) Ook in bedrijven komt men terug op het ‘verdingen' van de medewerker. Persoonlijk heb ik een bescheiden rol mogen spelen bij de ontwikkelingen van Unilever Nederland, waar onder de bezielende leiding van Tex Gunning expliciet en compromisloos het spoor van de bezieling gekoppeld werd aan een significante efficiëntieslag. Effectiviteit en Affectiviteit. Maar dat is net wat Jaap van der Mei schrijft en kwestie van moed en vasthoudendheid, want het tij is niet makkelijk te keren.Twee stappen vooruit, één achteruit.

(2) Een oud medewerker van de Michaelshoeve had gisteren op straat in Zutphen een heel ander paradigma: ‘dat gedoe bij de Michaelshoeve is misschien wel werk van de duivel'.....

(3) Bij een telecombedrijf zag een theoretisch natuurkundige het gevaar van het primaire proces uit het oog verliezen. Hij was een jonge leider, werkzaam op de ICT -afdeling. Hij zag de chaos en herhaalde het verhaal van een hoogleraar nucleaire technologie:

Veiligheid staat bij nucleaire reactoren hoog in het vaandel. Koelpompen zijn daarbij essentieel. Een reserve koelpomp is regel. Die wordt af en toe getest. Voor de zekerheid is er ook nog een reserve reserve pomp. En vaak ook nog een reserve reserve reservepomp. En die moet het doen in geval van....die wordt misschien nooit gebruikt, maar moet wel te allen tijde bedrijfsklaar zijn. Dus vergt dat pomponderhoud. En pompkennis. En pompinnovatie. En pompnascholing. En pompoefening. En pompsimulatie. En pompoefeningen. Voor je het weet, zijn dat pompexperts in plaats van nucleaire splijtprocesdeskundigen.

Dus het gevaar van ongemerkt, met de beste intenties verlaten van het oog op het prmaire proces is er overal. Ook in een telecombedrijf, waar men ongemerkt een ICT bedrijf is.

(4) Het boekje van Jaap van de Mei noemde ik gisteren bij een vluchtige ontmoeting met een anesthesioloog van het Zutphense ziekenhuis."Na de vakantie", zei hij gestresst. Daar hou ik hem aan.!

Adriaan Bertens
13 juli 2011

Ik wist van het bestaan van Lenne Gieles. Maar omdat ik allergisch ben voor ‘weters' en vooral voor ‘volgers' duurde het enige tijd voor aleer ik dit boek kon kopen. En toen ik zag dat Harry Starren, algemeen directeur van De Baak, een warm voorwoord had geschreven, had ik wéér een vooroordeel waar ik mee moest afrekenen. Nee, ik ben geen heilige. Af en toe ben ik een schopper. Tegen schijnbare heilige huisjes. En dan mis ik zeker de nuance. Wat ben ik blij dat ik me nu niet heb laten leiden door mijn vooroordelen. Dan had ik namelijk een geweldig boek gemist. Een liefdevol toegankelijk boek over het mysterie van het zijn. Voor mij is het door Lenne Gieles minder een mysterie.
Ik heb als lijfspreuk: E=E. Nee, ik ben geen simpele wiskundige, maar als iets de kern raakt, moet het in mijn ogen simpel zijn. Essentie=Eenvoudig.
En de essentie van Lenne is eenvoudig: we kunnen in ons leven worden bepaald door drie facetten: VORM-ZIEL-OORSPRONG. We worden als westerlingen in deze cultuur vooral bepaald door vorm. De meestal uiterlijke vorm van beroep-opleiding-carriere-compententies-vaardigheden-persoonlijkheid. Dat ding, VORM, heeft vele verschijningsvormen. Maar we kunnen ook bezield raken, door zuiver contact met onze ziel, een meer energetische werkelijkheid. In de wereld van de VORM is er dualiteit, in de wereld van de ZIEL is er eerder polariteit. Maar nog meer ‘fijnstoffelijk' is er OORSPRONG, daar waar eenheid is.
Volgens het weten van Lenne kunnen we leven in de vorm, maar ook met de ziel als middelaar tussen vorm en oorsprong.

In haar boek ‘thuis' schildert ze kwaliteiten van oorsprong en geeft ze wegen aan om in het leven eerder een ‘kanaal' te zijn van oorspronkelijke intentie en ziel in een vorm.
Met praktijkschetsen geeft ze aan dat de ommekeer direct en totaal kan zijn.
Lenne beschrijft ook oefeningen, geleide fantasieën en meditaties. Daar ben ik op mijn opleidingen mee overspoeld, maar toch....deze beschrijvingen nodigen uit. Nou, dat is heel bijzonder.... Of misschien het juiste moment. Én en...

Wat ze aan het eind van het boek schrijft over het levenslabyrint doet me extra deugd. We zijn al tijden bezig met de voorbereidingen van de aanleg van een labyrint op een plek in onze tuin, dat maar niet ‘tot leven' wilde komen. 27 oktober 2011 wordt het labyrint toegankelijk , hoef je niet naar Chartres:
De oervorm van het labyrint, zoals ook afgebeeld in het bekende mozaïek in de kathedraal van Chartres, geeft prachtig beeldend weer hoe het leven van een mens en zijn weg op aarde verloopt. Als je dit pad in de kathedraal loopt, maak je omkering na omkering en lijkt het of je steeds dichter bij het middelpunt komt. Toch blijft het midden nog onbereikbaar. Dan opeens is daar onverwacht de directe doorgang naar het centrum. Dát is de grote ommekeer, de directe sprong, het directe inzicht: in een tijdloos moment kom je terecht in het midden. Je kunt daar niet eerder komen zonder dat je eerst al die keerpunten hebt gemaakt. Vanuit dit middelpunt ga je vervolgens het labyrint weer uit in omgekeerde richting. Je gaat via hetzelfde pad de wereld weer in, nu verrijkt door het ervaren van je kern die je in het midden van het labyrint zo sterk hebt gevoeld. Zo kun je in je eigen leven het labyrint eindeloos blijven lopen: vanuit het persoonlijke leven naar oorsprong toe en vanuit oorsprong het gewone leven weer in.